Kaart uit de Tweede Wereldoorlog leidt tot schattenjacht in Nederlands dorp

Een met de hand getekende kaart met een rode letter X die naar verluidt de locatie aangeeft van een begraven voorraad kostbare juwelen die door nazi’s zijn geplunderd uit een opgeblazen bankkluis, heeft geleid tot een moderne schattenjacht in een klein Nederlands dorp in meer dan driekwart van een eeuw later.

Met metaaldetectoren, schoppen en kopieën van de kaart op mobiele telefoons, zijn goudzoekers neergedaald in Ommeren – 715 inwoners – ongeveer 80 kilometer (50 mijl) ten zuidoosten van Amsterdam om te proberen een potentiële schatkamer uit de Tweede Wereldoorlog op te graven op basis van de tekening die voor het eerst werd gepubliceerd op jan. 3.

“Ja, het is natuurlijk spectaculair nieuws dat het hele dorp in vervoering heeft gebracht”, zegt buurtbewoner Marco Roodveldt. “Maar niet alleen ons dorp, ook mensen die niet van hier komen.”

Hij zei dat “allerlei soorten mensen spontaan aan het graven zijn geweest op plaatsen waar ze denken dat die schat begraven ligt – met een metaaldetector.”

Het was niet meteen duidelijk of de autoriteiten de buit konden claimen als deze werd gevonden, of dat een goudzoeker deze mocht houden.

Tot nu toe heeft niemand gemeld iets gevonden te hebben. De speurtocht begon dit jaar toen het Nationaal Archief – zoals elk jaar in januari – duizenden documenten publiceerde waar historici zich in konden verdiepen.

De meesten van hen bleven grotendeels onopgemerkt. Maar de kaart, die een schets bevat van een dwarsdoorsnede van een landweg en een andere met een rode X aan de voet van een van de drie bomen, was een onverwachte virale hit die de midwinterrust van Ommeren kortstondig verbrijzelde.

“We zijn behoorlijk verbaasd over het verhaal zelf. Maar de aandacht die het krijgt ook’, zegt Nationaal Archief-onderzoeker Annet Waalkens terwijl ze voorzichtig de kaart laat zien.

Op foto’s op sociale media van begin januari was te zien hoe mensen gaten van meer dan een meter diep groeven, soms op privéterrein, in de hoop een fortuin op te graven.

Buren, de gemeente waar Ommeren onder valt, plaatste op haar website een statement dat er een verbod op metaaldetectie geldt voor de gemeente en waarschuwde dat het gebied een frontlinie uit de Tweede Wereldoorlog was.

“Daar zoeken is gevaarlijk vanwege mogelijk niet-ontplofte bommen, landmijnen en granaten”, aldus de gemeente in een verklaring. “We raden af ​​om op zoek te gaan naar de nazi-schat.”

De nieuwste schatzoekers zijn niet de eersten die met lege handen het dorp verlaten.

Het verhaal begint, zei Waalkens, in de zomer van 1944 in de door de nazi’s bezette stad Arnhem – beroemd gemaakt door de met sterren bezaaide film “A Bridge Too Far” – toen een bom een ​​bank raakte, de kluis doorboorde en de inhoud verspreidde. – inclusief gouden sieraden en contant geld – aan de overkant van de straat.

Duitse soldaten die in de buurt zijn gestationeerd, “pikken wat ze kunnen krijgen en bewaren het in munitiekisten”, zei Waalkens. Toen de Tweede Wereldoorlog in 1945 op zijn einde liep, werden de Duitse bezetters van Nederland teruggedrongen door geallieerde opmars. De militairen die in Arnhem waren geweest, kwamen in Ommeren terecht en besloten de buit te begraven.

“Vier munitiekisten en dan alleen wat sieraden die in zakdoeken werden bewaard of zelfs ingevouwen contant geld. En ze hebben het daar begraven’, zei ze, verwijzend naar een verslag van een Duitse soldaat die na de oorlog werd geïnterviewd door de Nederlandse militaire autoriteiten in Berlijn en die verantwoordelijk was voor de kaart. Het archief weet niet of de soldaat nog leeft en heeft zijn naam niet vrijgegeven, daarbij verwijzend naar de privacyregels van de Europese Unie.

De Nederlandse autoriteiten gingen met behulp van de kaart en het account van de soldaat in 1947 op jacht naar de buit. De eerste keer was de grond bevroren en kwamen ze niet verder. Toen ze na de dooi teruggingen, vonden ze niets, zei Waalkens.

Na de mislukte pogingen zei de Duitse soldaat “hij dacht dat iemand anders de schat al had opgegraven”, voegde ze eraan toe.

Dat detail werd grotendeels over het hoofd gezien door schatzoekers die in de dagen na de publicatie van de kaart naar Ommeren trokken. Bij een recent bezoek aan het dorp waren er geen gravers te bekennen aangezien de rust is teruggekeerd in Ommeren.

Maar de korte kennismaking met roem van het dorp liet bij sommige bewoners een zure smaak achter. Ria van Tuil van Neerbos zei niet in het schatverhaal te geloven, maar begreep waarom sommigen dat wel deden.

“Als ze iets horen, gaan ze er naartoe,” zei ze. “Maar ik denk niet dat het goed is dat ze zomaar in de grond graven en dat soort dingen.”

___

Aan dit rapport werkte Mike Corder vanuit Den Haag mee.