Een #MeToo-commissaris worstelt met Nederlandse gelijkheid

De smalle gang die naar het kantoor van Mariette Hamer in Den Haag leidt, doet ook dienst als cartoongalerij die haar tijdens haar politieke carrière in verschillende incarnaties afbeeldt.

Hier is ze als een gigantische dirigent, die een kleine, dansende premier Mark Rutte regisseert – een verwijzing naar de tijd dat ze onderhandelde over de vorming van de nieuwste coalitieregering. In een andere gluurt een gigantisch derde oog uit haar voorhoofd. Maar de meest recente baan van Hamer is nauwelijks humoristisch. Deze maand werd ze de allereerste #MeToo-commissaris van Nederland, een van de weinige functionarissen ter wereld die speciaal zijn aangesteld om ongepast gedrag en seksueel geweld tegen te gaan.

Nederland, dat bekend staat om zijn liberale houding ten aanzien van sociale kwesties zoals relaties tussen personen van hetzelfde geslacht of drugsgebruik, lijkt in eerste instantie misschien een enigszins contra-intuïtieve plaats voor deze baan. Maar de laatste tijd staat de Nederlandse samenleving, en de politiek als geheel, voor een moment van afrekening.

Aan het begin van het jaar, de populaire tv-show De stem van Holland werd uit de lucht gehaald nadat een onderzoeksrapport beschuldigingen van seksueel wangedrag aan het licht bracht. In februari bleek dat de toenmalige directeur voetbalzaken van de grootste voetbalclub van het land, Ajax Amsterdam, ongevraagd seksuele teksten en foto’s naar vrouwelijke medewerkers had gestuurd. En vorige week kwam een ​​van de politieke partijen onder vuur te liggen voor: het negeren van de resultaten van een onderzoek tot ongepast gedrag door een van zijn prominente leden.

“Nederland lijkt liberaal”, zei Hamer onlangs in een interview, “maar als je kijkt naar de positie van vrouwen in de samenleving, dan zijn we een heel ouderwets land.” Toen ze met haar 23-jarige dochter sprak, ontdekte Hamer dat ook zij vaak zulke ongevraagde foto’s had gekregen. “Ik vroeg: ‘Waarom heb je me er niet over verteld?’ En ze zei: ‘Oh, ik dacht dat je het wel wist, dit is iets dat ons allemaal overkomt’.”

Het was deze ervaring, samen met de publieke schandalen, die haar motiveerden om de functie van regeringscommissaris voor de bestrijding van seksueel geweld en ongepast gedrag op zich te nemen, een rol die nog steeds uniek is in Europa. Ze hoopt dat het transformerend zal zijn voor de Nederlandse samenleving.

Het brede mandaat omvat de aanpak van ongewenst gedrag en seksueel misbruik. “De overheid zal zelf een plan van aanpak moeten uitwerken, ik zal daarover adviseren en ook zorgen dat het wordt uitgevoerd. Het gaat erom hoe we het beter kunnen organiseren. Zijn er bijvoorbeeld voldoende vertrouwenspersonen op de werkvloer?” zegt Hamer. De regering zal waarschijnlijk ook onderzoeken of de bestaande structuren voor de opvang van slachtoffers kunnen worden verbeterd en onderzoeken hoe gendergelijkheid in het onderwijssysteem wordt aangepakt.

Maar Hamer wil ook een maatschappelijk debat over gendergelijkheid aanwakkeren. “We doen het heel slecht als het gaat om vrouwen aan de top in bedrijven”, zegt ze. Vorig jaar heeft Equileap, een wereldwijde waakhond voor gelijkheid, gevonden dat “er meer Nederlandse CEO’s Peter (5) heten dan vrouwelijke CEO’s (3).”

Eind vorig jaar werd enige vooruitgang geboekt, toen het parlement een wet aannam die beursgenoteerde bedrijven verplicht om vrouwen te benoemen op ten minste een derde van de bestuurszetels. Ook in de politiek, waar vrouwelijke leiders lange tijd in de minderheid zijn geweest, is het huidige kabinet het eerste met gendergelijkheid (van de 29 ministers zijn er 14 vrouwen).

Ondanks de legalisering van het homohuwelijk in 2001, heeft de Nederlandse samenleving behield vrij conservatieve opvattingen als het gaat om kinderopvang en de rol van de vrouw in het huishouden. “We hebben een hele sterke moederschapscultuur, waardoor veel vrouwen parttime werken. Het verbaast me niet dat we een heel dominante mannencultuur hebben”, zegt Hamer.

Volgens officiële gegevens was het inkomen van Nederlandse vrouwen in 2020 gemiddeld ruim 35 procent lager dan die van mannen. Dit komt mede doordat driekwart van de vrouwen parttime werkeneen groter aandeel dan waar dan ook in de EU, meldt het CBS.

Wat zal de mate van succes zijn als Hamer aan het einde van haar termijn terugkijkt op wat ze heeft bereikt? “Ik hoop in deze drie jaar een stevig debat te hebben en de cultuurverandering op gang te brengen. Dat is de eerste stap. En dan misschien in een andere vorm, een jongere vrouw om het stokje over te nemen en aandacht te houden voor dit belangrijke thema.”

[email protected]