FUNCTIE-Slachtoffers van Nederlandse kinderopvangtoeslag schandaal worstelen om verder te komen

* Slachtoffers van uitkeringsschandaal wachten op uitspraak over rechten, compensatie * Antiracismegroepen willen verbod op etnisch profileren

* Parlement lanceert nieuw onderzoek, kan hervorming aanbevelen Door Ferry Biedermann

AMSTERDAM, 17 maart (Thomson Reuters Foundation) – Toen Martine van Bruggen door de Nederlandse autoriteiten werd beschuldigd van fraude en bevolen werd duizenden euro’s aan kinderopvangtoeslag terug te betalen, nam ze aan dat “een bug in het systeem” de oorzaak was van de fout. Tien jaar later is ze een van de 55 ouders die een klacht over rassendiscriminatie hebben ingediend tegen de nationale belastingdienst wegens het gebruik van etnisch profileren in het kader van fraudebestrijding – een spraakmakend schandaal dat ertoe leidde dat de regering in 2021 aftrad.

“Nu is mijn leven (weer) goed, maar in die 10 jaar is er veel gebeurd. We hadden het heel gemakkelijk niet kunnen redden”, zegt Van Bruggen, een van de duizenden ouders die een eerste vergoeding van de overheid hebben gekregen. Anderen die door de Belastingdienst ten onrechte van fraude zijn beschuldigd, worstelen nog met hun verhaal.

Velen werden in armoede gedreven omdat ze grote sommen geld moesten terugbetalen en omdat ze als fraudeurs waren geregistreerd, wat hun kansen op werk belemmerde. Sommigen verloren hun huis, volgens advocaten en welzijnsorganisaties.

De fraudebestrijdingscampagne van de belastingdienst was gericht op gezinnen met een laag inkomen, zo blijkt uit officiële rapporten, waarbij etnische minderheden onevenredig werden getroffen. De dienst wil niet reageren op de individuele discriminatieklachten die Van Bruggen en andere ouders hebben ingediend bij het College voor de Rechten van de Mens.

Maar het heeft erkend dat het etnisch profileren https://news.trust.org/item/20211020095858-p47ao gebruikt, zoals het verwijzen naar dubbele nationaliteiten om observatielijsten samen te stellen en fraudedetectiealgoritmen te ontwikkelen. Marnix van Rij, de nieuwe staatssecretaris van belastingzaken, noemt de praktijk onwettig en heeft per 2 februari jl. 2, hadden bijna 20.000 valselijk beschuldigde mensen een eerste vergoeding ontvangen. Nog eens zo’n 32.000 hebben er een aanvraag voor ingediend.

‘GEEN RUIMTE’ VOOR RACISME? Maar ondanks het compensatieprogramma en het berouw van de regering – noemt premier Mark Rutte de affaire een “kolossale smet -15 “- antiracisme- en mensenrechtenactivisten zeggen dat etnisch profileren aanhoudt en pleiten voor een landelijk verbod.

Ze hopen dat de discriminatieklachten, die het instituut voor de rechten van het land momenteel in overweging neemt, de regering onder druk zouden kunnen zetten om dergelijke methoden in alle overheidsinstanties te verbieden. “Dan heb je een fundamentele uitspraak van het daarvoor aangewezen officiële landelijke instituut dat zegt: dit is discriminatie in het kader van de wet op gelijke behandeling”, zegt Juliette Bonneur van het antidiscriminatiebureau RADAR.

Een nieuw parlementair onderzoek naar het vorige maand gelanceerde uitkeringsschandaal zou ook beleidshervormingen kunnen aanbevelen. Op de vraag of institutioneel racisme een rol speelde in het schandaal, zei de voorzitter van het onderzoek, Selima Belhaj van de centristische coalitiepartij D66, dat het begon “zonder aannames te doen”.

Het in januari ondertekende nieuwe regeerakkoord zegt dat er “geen ruimte” is voor institutioneel racisme, maar geeft niet toe dat het bestaat in overheidsinstanties, of roept op tot een volledig verbod op etnisch profileren. ‘ECHT DISCRIMINEREND’

Voor Van Bruggen, destijds een bankmedewerker, arriveerde de eerste brief van de belastingdienst in 2011 waarin haar werd beschuldigd van fraude en waarin ze eiste dat ze vijf jaar alimentatie zou terugbetalen voor de kosten van de kinderopvang van een van haar twee dochters. Zoals gebruikelijk in Nederland kreeg Van Bruggen een inkomensafhankelijke uitkering van de staat die een deel van de kosten dekte.

De twee meisjes gingen tussen 2006 en 2011 naar hetzelfde kinderdagverblijf, maar in de brief van de Belastingdienst werd slechts naar één van hen verwezen: Noa, die dezelfde achternaam heeft als haar overleden Turks-Nederlandse vader. Haar zus, Nina, heeft daarentegen de achternaam van haar moeder.

“Toen kwam het niet bij me op dat het iets met haar achternaam te maken had… Dat maakt het gewoon racistisch, echt discriminerend”, zegt Van Bruggen telefonisch vanuit haar huis in Kampen. Aanvankelijk dacht ze dat de schijnbare fout gemakkelijk kon worden opgelost, maar net als duizenden andere ouders ontdekte ze dat de belastingdienst geen krimp gaf.

DE VRAAG ONTWIKKELEN? Ondanks de politieke gevolgen van het schandaal, “ontwijken” de Nederlandse autoriteiten de vraag of institutioneel racisme een rol speelde, zegt Bonneur van RADAR, een non-profitorganisatie.

Ze werkt samen met acht van de 55 ouders die klachten over rassendiscriminatie hebben ingediend bij het Rechteninstituut. Samira Rafaela, een lid van het Europees Parlement voor D66, zei dat het land al “corrigerende stappen” zou kunnen nemen als het had erkend dat racisme een probleem was in sommige staatsinstellingen.

Orlando Kadir, een advocaat van Surinaamse afkomst, betaalde uiteindelijk geld terug aan de belastingdienst toen de entiteit weigerde toe te geven. “Ik ben een jurist, maar op een gegeven moment begon ik zelfs aan mezelf te twijfelen”, zegt Kadir, een van de advocaten die hebben geholpen het schandaal aan het licht te brengen.

Hij twijfelt er niet aan dat racisme de aanleiding was voor de valse beschuldigingen, en herinnert zich een bijeenkomst voor slachtoffers die hij had belegd. “Het was voor 90% donker, laten we zeggen etnisch. De blanke Nederlanders waren daar vooral partners”, zegt Kadir, die honderden slachtoffers blijft steunen die schadevergoeding eisen.

Voor sommigen zal echter geen enkele hoeveelheid geld voldoende zijn om hen te compenseren voor de beproeving. “Het vernietigde twee bedrijven die ik had”, zegt Melitia Atminah, een van de ouders die als oneerlijk doelwit wordt beschouwd.

“Ik kon niet sparen voor een pensioen, mijn familie leed, ik ben niet meer gezond.” ($ 1 = 0,9122 euro)

(Dit verhaal is niet bewerkt door medewerkers van Devdiscourse en wordt automatisch gegenereerd vanuit een gesyndiceerde feed.)